9. Kalawao Molokai 22.12.90

Op 22 december, nadat hij reeds verschillende portretten van Damiaan had geschilderd, maakte Clifford  twee landschappen met een zicht op de nederzetting van Kalawao.We zien hier een zicht op Kalawao in de richting van de Waikolu vallei. Rechts zien we het dorp dat bestaat uit de Sint-Philomenakerk (zonder torenspits) met daarachter het huis van Pater Damiaan en huisjes voor de kinderen. De hoge paal is mogelijk een vlaggenmast. Hoewel de datering van deze eerste tekening 1890 is, veronderstellen we dat dit een vergissing is en dat de tekening effectief op Molokaï gemaakt is.

 

 

 

 

 

9. E. Clifford, Molokaï, 22 December 1888
Aquarel, gouache en krastechniek op karton
21.5 x 28 cm
Opschrift onderaan rechts : Kalawao Molokai 22.12.90
Collectie Damiaanmuseum inv.nr. 1085

 

10. Kalawao Molokai 22.12.88
In deze tekening toont Clifford opnieuw een zicht op de nederzetting in de richting van de Waikolu vallei maar vanuit een ander, hoger gelegen standpunt. Opnieuw zien we het dorp met centraal de vlaggenmast.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10. E. Clifford, Molokaï, 22 december 1888
Aquarel, gouache en krastechniek op papier
29 x 22.5 cm
Opschrift onderaan links : Kalawao Molokai 22.12.88
Collectie Damiaanmuseum inv.nr. 1086

 

11. Kalawao Molokai 26.12.88
Dit zicht toont ons Kalawao gezien van de lage oostelijke helling van de centrale vulkaankrater. Het gebouw omgeven door een stenen muur is wellicht het huis van de dokter. Het zicht op het dorp, herkenbaar aan de hoge vlaggenmast, is grotendeels aan het oog onttrokken door een glooiing in het landschap.

 

 

 

 

11. E. Clifford, Molokaï, 26 december 1888
Aquarel en gouache op karton
22 x 28.2 cm
Opschrift onderaan links : Kalawao Molokai 26.12.88
Opschrift onderaan rechts : E.C
Collectie Damiaancentrum inv.nr. 1087

 

12. Molokai 27.12.88
Dit landschap toont ons het uitzicht van Kalawao in noord-westelijke richting. De rij van tien huizen is zeer kenmerkend en is ook zichtbaar op tal van foto’s . Ze werden afgebroken in 1908 bij de bouw van het Amerikaanse ziekenhuis. Op de achtergrond zien we de Sint-Philomenakerk met daarachter de protestante Siloama kerk.

 

 

 

 

12. E. Clifford, Molokaï, 27 december 1888
Aquarel en gouache op Karton
22.5 x 28 cm
Opschrift onderaan links : Kalawao Molokai 27.12.88
Collectie Damiaancentrum inv.nr. 1088

 

 

13. Molokai 31.12.88

Dit zicht op Kalawao vanop zee geeft een indruk van het vertrek van Edward Clifford op 31 december 1888. Op het eiland zien we de mensen van Molokaï  die Clifford uitgeleide doen. Hoewel de schepen normaal aanlegden aan de andere kant van het schiereiland, ter hoogte van Kalaupapa, gingen ze in geval van ruwe zee voor anker ter hoogte van Kalawao. Ook op deze tekening is uiterst rechts de protestantse Siloama kerk zichtbaar, met links ervan de Sint-Philomenakerk, wederom zonder torenspits. Ook de rij met 10 huizen is weergegeven. De waterval komt naar beneden in de Waialeia-vallei.
Zelf beschreef Clifford zijn vertrek als volgt : “As our ship weighed anchor the somber purple cliffs were crowned with white clouds. Down their sides leaped the cataracts. The little village, with its three churches and its white cottages, lay at their bases. Father Damien stood with his people on the rocks till we slowly passed from their sight. The sun was getting low in the heavens, the beams of light were slanting down the mountain sides, and then I saw the last of Molokai in a golden veil of mist.” (Clifford, 1889, p. 106-107)

 

 

 

 

 

 

13. E. Clifford, Molokaï, 31 december 1888
Aquarel en gouache op karton
21.8 x 28.2 cm
Opschrift onderaan links: Molokai 31.12.88 EC
Collectie Damiaancentrum inv.nr. 1089

 

14. Kilauea
 

De twee weken die hij doorbracht bij Damiaan waren een onderdeel van een uitgebreid bezoek van Clifford aan de Hawaii-eilanden.  Hij kwam aan in de archipel op 11 december 1888 en vertrok terug naar San-Franscisco op 9 maart 1889. Na zijn bezoek aan Molokaï verbleef hij ook geruime tijd op het eiland Hawaii waar hij een bezoek bracht aan de Kilauea-vulkaan. Zelf beschreef hij dit bezoek als volgt :

“I visited the volcano six times, and generally saw some of these fire fountains, and the roaring, tossing waves at the edge of the volcano never ceased … My last view of the volcano was at night, when its red colour changed to the yellow of a daffodil. Enormous waves and fountains of fire were then playing and flinging up wreaths of spray, which fell almost at my feet and lay like red-hot snakes till they cooled into pitchiness. While I was there the sky at evening was generally very green, and peculiarly lovely in contrast with the orange of the fire. The calm, nearly level outline of the distant mountain (Mona Loa) and the young tender moon made a delightful relief from the fiery terrors in front of me. I left Kilauea feeling that I had seen one of the most wonderful sights that the world contains, and I had learnt the lesson that even a lake of fire can be beautiful." (P. 145-147)

Zoals hij zelf aangeeft maakte Clifford deze tekeningen niet ter plaatse op basis van zijn herinneringen. Een andere belangrijke inspiratiebron was het werk van de in Frankrijk geboren Franse schilder Jules Tavernier, die in de jaren 1880 op de Hawaii-eilanden furore maakte als vulkaanschilder.

 

 

 

 

 

14. E. Clifford, Hawaii, januari 1889
Gouache op papier
22 x 29 cm
Opschrift onderaan links : Kilauea From Jules Tavernier + Memory E. Clifford
Collectie Damiaancentrum inv.nr. 1091

 

15. Nachtzicht op de vulkaan van Kilauea

 

 

 

 

 

 

 

15. E. Clifford, Hawaii, januari 1889
Gouache op papier
22 x 29 cm
Collectie Damiaancentrum inv.nr. 1092

16. Nachtzicht met volle maan

In grijstinten toont Clifford de weerspiegeling van de volle maan in zee. Het is niet duidelijk waar dit monochrome nachtzicht geschilderd werd. De weelderige plantengroei maakt het onwaarschijnlijk dat dit Molokaï is. In 1888 was het schiereiland waar de melaatsenkolonie zich bevindt nog kaal en onbegroeid.

 

 

 

 

 

16. E. Clifford, Nachtzicht met volle maan,
december 1888 of januari 1889
aquarel en gouache op papier, 100 x 17 cm,
collectie Damiaancentrum inv.nr. 1090